Vrijheid. Waar vier je dat?

Vandaag is voor Nederland een dag van herdenken. Morgen vieren we onze vrijheid. Dit jaar geen collectieve vrije dag. Op geheel Nederlandse wijze beperken we dat tot één keer in de vijf jaar. De Fransen hebben dat beter geregeld: op 8 mei krijgt daar iedereen de hele dag de ruimte om het Fête de la Victoire te vieren. Ieder jaar, ononderbroken. Het bevrijdingsfeest staat ook in de overzeese gebiedsdelen en zelfs de voormalige koloniën delen jaarlijkse op de agenda. Al betwijfel ik of ze in Quebec en Frans-Polynesië  volgende week donderdag massaal naar de optredens van de lokale BLØFs, Douwe Bobs, Van Velzens of (jaja) De ZotteZusjes gaan luisteren. Wellicht schudden ze daar al dansend symbolisch nog maar eens een keertje het Franse koloniale juk van de schouders. Ondertussen valt er in de voormalige Franse kolonie “Staat van Damascus” helaas helemaal niets te vieren.

Hoe vieren wij onze vrijheid? En vooral: waar? Thuis, op een bevrijdingsfestival of in de showroom van de autodealer? Of gewoon op je werk dus. Eergisteren kreeg een man de vrijheid terug: Volkert van der G. 12 jaar geleden veroordeeld tot een straf van 18 jaar. Tweederde van zijn straf zit erop. En dat is in ons land reden om iemand (bij goed gedrag) te ontslaan uit de gevangenis. Er is wel een hele trits beperkende voorwaarden aan zijn vrijheid verbonden. Op radio en tv ging het om de vraag: waar is volkert nu? En op internet lijkt de klopjacht geopend. De vraag is dat ook niet of Volkert wordt gesignaleerd. Maar wanneer? En waar houdt hij zich op?

Zelf weet ik nog precies waar ik was en wat ik deed op 6 mei 2002. Ik bevond me op de eerste verdieping van Stal 36 in Zwolle. Daar woonden we samen met een aantal gezinnen en jongeren samen in één groot monumentaal huis. Onze gezamenlijke keuken moest worden gepimpt. En aan mij de eervolle taak om de nieuwe tafels te lakken. Het was net na het eten. Eén van de jongeren kwam hijgend de trap op en stormde de kamer binnen: Pim Fortuyn is neergeschoten. Ik was geen Fortuynist. Maar ik had wel genoten van zijn optreden 2 maanden eerder tijdens het debat na afloop van de gemeenteraadsverkiezingen (vanaf 43:20 minuten, verplichte kost voor bestuurskundigen). Vooral de manier waarop Fortuyn de gevestigde paarse orde op geheel eigen wijze in de gordijnen had gejaagd. Toenmalig VVD-voorman Dijkstal kon het niet meer verdragen. Hij verliet het debat voortijdig met als smoes dat zijn chauffeur stond te wachten. En PvdA-er Ad Melkert. Hij zat de hele tijd onderuit gezakt, weigerde consequent Fortuyn aan te kijken. En trok een gezicht alsof hij zich de hele avond had gelaafd aan de citroensap. Ad verdween spoorslags naar het buitenland.

Ik houd mijn hart vast. Vrijdag was er een demonstratie in Rotterdam. Georganiseerd door de broer van Fortuyn en Pims voormalige chauffeur. Ook de PVV-fractie was ruimschoots vertegenwoordigd. 

Een aantal demonstranten droeg een tshirt met daarop de tekst “Jachtseizoen geopend op 6 mei 2014”. Daaronder een afbeelding van het gezicht van Volkert van der G. Het daarop aangebrachte vizier markeert exact de plek waar de kogel de schedel moet binnendringen: precies tussen de ogen. Ik huiver.

 Vrijheid is een groot goed. Vrijheid om een eigen politieke partij op te richten. Vrijheid om te demonstreren. Vrijheid van meningsuiting. Vrijheid om te geloven.

En juist 5 mei geeft aan dat vrijheid één van de pijlers is waarop onze rechtstaat is gebouwd. Maar niet de enige pijler. Toen onze oosterburen in 1940 onze landsgrenzen overschreden, werd onze vrijheid beperkt. Vijf jaar leefden wij onder autoritair gezag. Geen verkiezingen, geen vrijheid. Wel angst en onzekerheid. We zijn nog steeds collectief blij met de bevrijding van Nederland. We kregen onze vrijheid terug. En wat doen we met die vrijheid? Geeft het ons de vrijheid om anderen (wat die ook voor verschrikkelijks op hun kerfstof hebben!) angst aan te jagen? Kan de ene moord de andere rechtvaardigen? Ik ben blij met de rechtstaat waarin ik leef. Vast geen onfeilbare rechtstaat. Wel een rechtstaat waarin we samen hebben afgesproken dat we niet accepteren dat de ander geweld wordt aangedaan. Ik ben zeker geen aanhanger van Geert Wilders. Toch is het in zekere zin goed dat de op democratische wijze verkozen PVVfractie aanwezig was gisteren. Dit bood hen de mogelijkheid de demonstranten te wijzen op de waarden en grenzen van onze rechtstaat. “Minder haat, minder angst? Dan gaan we dat SAMEN regelen.”Dat zou pas echt een teken van beschaving zijn.